ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Παλατινή Ανθολογία : πρόκειται για μια ανθολογία 3.700 ποιημάτων, κυρίως επιγραμμάτων, που καλύπτει μια μεγάλη περίοδο, από τον 6^ο αι. π. Χ έως τον 10^ο αι. μ. Χ.

Το επίγραμμα είναι μια έμμετρη σύντομη επιγραφή (αρχικώς επρόκειτο για κείμενο χαραγμένο πάνω σε μια επιφάνεια) που με τον καιρό αυτονομήθηκε σε ιδιαίτερο ποιητικό είδος, χωρίς να είναι απαραίτητη η συσχέτισή του μ’ ένα μνημείο. Η συντομία του - τα περισσότερα επιγράμματα αποτελούνται από δύο έως οκτώ στίχους - οφείλεται σε πρακτικούς κυρίως λόγους (στενός χώρος για τη χάραξη του κειμένου) και μετατράπηκε σε αισθητικό κανόνα προσδιορισμού του εν λόγω ποιητικού είδους.

Ο ιερωμένος Κων/νος Κεφαλάς συνέθεσε τη συγκεκριμένη Ανθολογία τον 10^ο αι. μ. Χ.

Το 1606 ο γάλλος λόγιος Claude de Saumaise ψάχνοντας κώδικες της Παλατινής Βιβλιοθήκης της Χαϊδελβέργης ανακάλυψε το χειρόγραφο του Κεφαλά.

Από τη βιβλιοθήκη του Παλατινάτου πήρε το όνομά της: «Παλατινή Ανθολογία».

Τα είδη των επιγραμμάτων ποικίλλουν: πρόκειται για επιγράμματα χριστιανικά, ερωτικά, επιτύμβια, αναθηματικά, συμποτικά, σκωπτικά, επιδεικτικά, προτρεπτικά, παιδεραστικά, αλλά και για επιγραφές αγαλμάτων, αριθμητικά προβλήματα, αινίγματα, χρησμούς, κ.ά.

Το επίγραμμα διακρίνεται για την πυκνότητα, το συγκινησιακό του υπόβαθρο, την εξαιρετική του εικονοποιία, τους λεκτικούς του ιριδισμούς, το στοχευμένο εντυπωσιασμό κι αποτελεί ένα παιχνίδι του πνεύματος.

Η ερωτική αυτανάφλεξη των ποιητών της Παλατινής, η φιλοπαίγμων διάθεσή τους, ο εκλεπτυσμένος αλλά και σπαραχτικός τους θρήνος, η στοχαστική αντιμετώπιση της ζωής, η επιθυμία τους για την αποδυνάμωση του θανάτου και για την κατάκτηση της αιωνιότητας μέσω της ποίησης, είναι ορισμένα στοιχεία που δύσκολα θ’ άφηναν αδιάφορους τους αναγνώστες ανά τους αιώνες.

Η επιλογή μου να μεταφράσω τα συγκεκριμένα 124 επιγράμματα έγινε με απολύτως υποκειμενικά αισθητικά κριτήρια.

Προτίμησα την έμμετρη - ομοιοκατάληκτη μεταφορά τους στη νέα ελληνική γλώσσα, αφού και τα ποιήματα αυτά στο πρωτότυπο ήταν γραμμένα υπακούοντας σ’ ένα μέτρο, το ελεγειακό δίστιχο, βασισμένο όχι φυσικά στην εναλλαγή τονισμένων - άτονων,αλλά μακρόχρονων - βραχύχρονων συλλαβών (αρχαία προσωδία).Έτσι λοιπόν θεώρησα ότι θα έπρεπε να αποδοθεί όχι μόνο το νόημα αλλά και η ρυθμική τους «αναπνοή».

Η έμμετρη-ομοιοκατάληκτη μεταγραφή τους επιβάλλει όμως και κάποιους περιορισμούς.

Σε αρκετές περιπτώσεις η μετάφραση είναι αδύνατο να είναι ακριβής, αν και η προσπάθεια να κρατηθεί η βασική νοηματική αλληλουχία στο ποίημα είναι υπαρκτή. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο θα ήταν σωστό τα παρόντα μεταφράσματά μου να θεωρηθούν έμμετρες αποδόσεις και ως τέτοιες να αξιολογηθούν.

Η παράθεση της αρχικής μορφής των επιγραμμάτων γίνεται για να ελεγχθεί από τον αναγνώστη ο βαθμός πιστότητας ή απόκλισής τους από το πρωτότυπο, αλλά και για να είναι δυνατή η αναγνωστική απόλαυσή τους.

Στο τέλος του βιβλίου, εν είδει επιμέτρου, παρατίθενται ως αποτέλεσμα εφαρμογής της ίδιας μεταφραστικής τακτικής, ακόμη δεκαπέντε αποσπάσματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης, εκτός Παλατινής.

Τελειώνοντας, να ευχαριστήσω τον ποιητή Βασίλη Λαλιώτη, χωρίς τη βοήθεια-παρότρυνση του οποίου, αυτή η εργασία μου δε θα έπαιρνε ποτέ τη μορφή ενός βιβλίου.